Het aantal geboorten daalde in Vlaanderen opvallend het voorbije decennium. In 2012 waren er nog 68.757 geboorten, in 2021 waren er dat 64.282 (-6,5%). Dat blijkt uit het nieuw rapport over geboorten en bevallingen in Vlaanderen van het Studiecentrum voor Perinatale Epidemiologie (SPE). Van 2012 tot en met 2020 slonk het aantal geboorten zelfs met 10,3%. In 2021 steeg het geboortenaantal immers met 4,2% t.o.v. 2020.

Zagen we tijdens 2020, het eerste Covid-jaar, nog geen stijgend geboortecijfer, dan lijkt dat dus wel het geval te zijn voor 2021.

De Covid-19 pandemie op zich blijkt geen grote invloed te hebben gehad op de perinatale gezondheid en praktijk. Tijdens de eerste maanden van de Covid-19 pandemie stelt het SPE wel een afname vast in aantal vroeggeboorten (< 37 weken) en laatgeboorten (> 40 weken), gevolgd door een beperkte verhoging vanaf januari 2021. Over de volledige periode van de COVID-19 pandemie is de trend echter gelijkaardig aan de voorbije jaren.

Toename van het aantal moeders met overgewicht en obesitas

Een trend die zich verder zet, is de toename van het aantal moeders met overgewicht en obesitas.

Bij het begin van de zwangerschap hebben vier op de tien van de Vlaamse vrouwen een ongezonde BMI van boven de 25,0 kg/m² (25,8% met overgewicht en 14,7% met obesitas). Deze proportie stijgt onrustwekkend snel: het aandeel moeders met overgewicht of obesitas lag op 33,2% in 2012 en steeg dus tot 40,5% in 2021.

Bij een te hoge BMI tijdens de zwangerschap is er beduidend meer risico op het ontwikkelen van diabetes, hypertensie en een keizersnede. Ook lopen de kinderen van vrouwen die lijden aan obesitas beduidend meer kans om later zelf gewichtsproblemen te hebben. Promotie van een gezonde leefstijl in de vruchtbare levensfase is dus een hoeksteen voor gezonde generaties in de toekomst.

Ook meer keizersneden

Ook het aandeel moeders die via keizersnede bevielen stijgt verder naar 22,1% (21,9% in 2020). Primipare vrouwen lopen meer risico op een keizersnede dan multipare vrouwen. Het aandeel keizersneden ligt ook hoger wanneer de moeder aan hypertensie of diabetes lijdt, of eerder een keizersnede onderging.

De Robson-analyse leert ons dat we, om het aantal keizersneden onder controle te houden, moeten inzetten op het vermijden van een eerste keizersnede (bij spontane of geïnduceerde partus) en op het ruimer toepassen van een vaginale bevalling na eerdere keizersnede. Van de groep vrouwen met een keizersnede in de voorgeschiedenis bevalt bijna vier op tien vaginaal in 2021 (39,0 %), terwijl dit in 2020 drie op tien was (29,3 %).

Minder episiotomieën

Een positieve evolutie is de daling van het aantal episiotomieën bij vaginale bevallingen. In 2021 werd nog bij 34,9% van de vaginale bevallingen een episiotomie toegepast. De episiotomiegraad bij vaginale bevallingen ligt in Vlaanderen wel bijna 2,4 keer zo hoog als in het Brussels Gewest en 1,7 keer zo hoog als in Wallonië. Ook de grote onderlinge verschillen tussen de materniteiten m.b.t. de episiotomiegraad bij vaginale bevallingen vallen op.

Covid-19

De Covid-19 pandemie die ook Vlaanderen sterk heeft getroffen vanaf het voorjaar van 2020 lijkt een beperkte invloed te hebben gehad op de algemene perinatale gezondheid. Uit de gedetailleerde analyse van eenlinggeboorten in bijlage van dit rapport zijn enkele cijfers opvallend:

• Tijdens de eerste maanden van de Covid-19 pandemie stellen we een afname vast in het aandeel vroeggeboorten (< 37 weken) en laatgeboorten (> 40 weken), gevolgd door een beperkte verhoging vanaf januari 2021. Over de volledige periode van de Covid-19 pandemie is de trend echter gelijkaardig aan de voorbije jaren waarbij de aandelen stabiel bleven. Deze fluctuering dient in volgende jaren echter in de gaten gehouden te worden.

• Aanvullend op het bovenstaande punt waren er ook significant minder opnames op neonatologie sinds de Covid-19 pandemie. Deze trend is echter al sinds meerdere jaren aan de gang.

Het volledige rapport van het Studiecentrum voor Perinatale Epidemiologie (SPE) vindt u hier.