De grote meerderheid van keizersneden in België vindt plaats naar aanleiding van een medische noodzaak. De meest voorkomende reden is een eerdere keizersnede. Dat stelt het Riziv vast in een audit over de evolutie en kwaliteit van keizersneden. Onderling overleg en zelfevaluatie blijven cruciaal.
De cijfers van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) tonen een wereldwijde stijging van het percentage keizersneden. Hierdoor is er volgens het Riziv bezorgdheid over het gebruik van keizersneden omdat deze ingreep ook een aantal nadelen heeft.
Eerder bleek uit een studie van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) dat het percentage keizersneden in België lager ligt dan het EU-gemiddelde. Het KCE raadde aan om deze evolutie op te volgen. Daarom voerden federale overheidsdienst Volksgezondheid, het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) en het Riziv een audit uit in de ziekenhuizen.
De audit spitste zich toe op:
- het percentage keizersneden in een ziekenhuis en welke factoren daarop een invloed hebben
- hoe snel een niet-geplande keizersnede kan plaatsvinden en welke factoren daarop een invloed hebben ('decision to incision')
- de infectiepreventie
- informatie aan de patiënt
- hoe de gegevens over keizersneden in ziekenhuizen worden bijgehouden
- zelfevaluatie van het medische beleid inzake bevallingen
Uit de audit blijkt dat de grote meerderheid van keizersneden plaatsvindt naar aanleiding van een medische noodzaak. De meest voorkomende reden is een eerdere keizersnede. Het percentage keizersneden ten opzichte van het totale aantal geboortes verschilt sterk tussen ziekenhuizen: in 2019 van 13,5 tot 30,6 procent. De audit kan deze verschillen niet geografisch verklaren.
Op een weekdag kan 57 procent van de ziekenhuizen een niet-geplande keizersnede uitvoeren binnen 15 minuten en 96 procent binnen 30 minuten. 's Nachts en tijdens het weekend is dit respectievelijk ongeveer 30 en 84 procent.
"Bij de audit werd de meerwaarde van een uniform triage- en urgentiesysteem geïdentificeerd. We stelden ook vast dat goede processen voor niet-geplande keizersneden als meerwaarde werden gezien."
Slechts ongeveer de helft van de ziekenhuizen gaf de antibiotica voor infectiepreventie pas tijdens de ingreep of bij het afklemmen van de navelstreng. "Hoewel dit in een urgente situatie niet altijd mogelijk is, is het toch aangeraden dit vóór de incisie te doen. Dan werkt de infectiepreventie namelijk het best", benadrukt het Riziv.
Ontslagbrief en codering
Wanneer patiënten ontslagen worden uit het ziekenhuis, is de ontslagbrief een belangrijke bron van gezondheidsinformatie voor zorgverleners die de nazorg doen buiten het ziekenhuis. Toch ontbrak in een substantieel deel van de ontslagbrieven de informatie over ontslagmedicatie.
Voor de kwaliteit van de zorg is een correcte codering (ICD-10-BE) van diagnoses en procedures belangrijk. Dit heeft ook een budgettaire impact. Dankzij gestandardiseerde gegevens kan men de data van verschillende ziekenhuizen met elkaar vergelijken en tussen alle zorgverleners uitwisselen. "We zien echter dat de codering niet altijd correct verloopt."
Zelfevaluatie
Onderling overleg en ondersteuning tussen artsen-specialisten in de gynaecologie-verloskunde binnen het ziekenhuis worden positief bevonden en leiden tot bijsturing van het medische beleid rond bevallingen. Ook zelfevaluatie door de artsen en het ziekenhuis is belangrijk voor de geleverde kwaliteit van de zorg en stimuleert kwaliteit bevorderende maatregelen.
Aanbevelingen op een rij
- Vermijd een eerste keizersnede, waar mogelijk. Ze zorgen voor keizersneden bij volgende zwangerschappen.
- Verkort de tijd van ‘decision to incision’ met een uniform triagesysteem en urgentieprotocollen. Stel een procedure op voor tijdkritische handelingen en neem ze op in een zorgtraject.
- Om infecties te voorkomen, wordt antibiotica het best toegediend vóór de ingreep. Dit kan worden opgenomen in procedures.
- Om ervoor te zorgen dat ontslagbrieven alle nodige informatie bevatten, kunnen de ziekenhuizen en de sector een minimale set aan gegevens voorstellen die in de ontslagbrief moeten staan.
- Het correct coderen van ziekenhuisgegevens (volgens ICD-10-BE) is belangrijk, zodat ziekenhuizengegevens met elkaar kunnen worden vergeleken en tussen alle zorgverleners uitgewisseld.
- Organiseer overleg tussen artsen en zelfevaluatie, die leiden tot het bijsturen van het medisch beleid rond bevallingen.
