Een 38-jarige dame, G1P1, onderging een diagnostische laparoscopie wegens progressieve dysmenorroe bij vermoeden van endometriose. In 2016 vermeldde zij pijn ter hoogte van de linkerflank bij ovulatie en zeer pijnlijke menses gepaard gaande met 3-4 dagen algemene malaise.
Bimanueel onderzoek toonde toen pijn ter hoogte van de levatorspieren. Bekkenbodemre-educatietherapie werd voorgesteld evenals Daphne Continu®. Hieronder werd een verbetering van de klachten gemerkt. Halfweg 2017 sprak mevrouw echter opnieuw over een verergering van de pijn. Deze pijn trad op tijdens de menses onder het continue gebruik van een combinatiepil.
Mevrouw vermeldde een zeurende last links in het bekken. Gezien een vermoeden van oppervlakkige endometriose werd overgegaan tot een diagnostische laparoscopie. Tijdens de ingreep werd een sterk gezwollen variceus complex ter hoogte van het linkerovarium opgemerkt (Figuur 1), zonder evidentie
van varices ter hoogte van het rechterovarium (Figuur 2). Een biopsie van het peritoneum toonde fibreus bindweefsel zonder argumenten voor endometriose. Aangezien de varices een mogelijke oorzaak voor de pijn vormden, werd een embolisatie van de ovariële venen uitgevoerd. Tijdens de procedure werd een retrograde opacificatie van een verbrede en insufficiënte ontdubbelde linker vena ovarica gezien. Selectieve katheterisatie van deze vena werd uitgevoerd met een cobra-
katheter, waarna embolisatie met 0.035 coils (Azur en Nester). Controle-venografie toont een occlusie van deze linker vena ovarica
(Figuren 3-5).Er kon geen insufficiënte rechter vena ovarica aangetoond worden. Eveneens werden er geen manifeste insufficiënte venen in verbinding met de peri-uteriene veneuze plexus vanuit de vena iliaca interna
aangetoond.
Figuur 1
In de literatuur wordt melding gemaakt van een onderschat effect van pelvic congestive syndrome in het veroorzaken van chronische pelvische pijn. Dorobisz et al. deden een studie naar embolisatie van insufficiënte ovariële venen en vonden een significante verbetering van 100% van klachten van chronische pelvische pijn (de studie telde slechts 10 patiënten) (1).
Maleux et al. deden een embolisatie bij 41 patiënten en boekten een initieel succes van 98% wat pijnvermindering betreft (2).
Tijdens follow-up bleek een verlichting van de symptomen in 58,5% van de patiënten te bestaan. Ook op lange termijn worden positieve resultaten geboekt (3, 4).
Er wordt eveneens een verband tussen endometriose en ovariële varices beschreven. De oxidatieve-stressreactie die ontstaat bij
ovariële varices kan de functie van het ovarium verstoren en een rol spelen in het opwekken van een chronisch inflammatoir proces
dat deel uitmaakt van endometriose (5).
Onze patiënte was na haar ingreep gedurende één cyclus pijnvrij. Nadien ontwikkelde zij opnieuw pijnlijke steken in de linkerzij met uitstraling naar de onderrug en linkerknie en vomitus tot gevolg. Bij navraag bleek deze pijn voornamelijk rond de ovulatie op te treden. Bij de menses nadien trad opnieuw zeer hevig bloedverlies met pijn op.Waarom onze patiënte gedurende één cyclus pijnvrij was en nadien niet meer, is moeilijk te verklaren. Heeft de embolisatie een effect gehad? Waarom was dit dan maar kortdurend?
Aangezien er in de literatuur positieve effecten met embolisatie bereikt worden wat chronische onderbuikspijn betreft, was het bij deze patiënte zeker het proberen waard.
We mogen echter niet vergeten dat chronische pijn een complex proces is waar meestal geen eenduidige oplossing voorhanden is.
Figuur 5
